فرآیند تربیت
تربیت صحیح فرزند فرآیندی است که در آن والدین با آموزش قوانین جامعه ای که در آن زندگی می کنیم به فرزندانشان کمک می کنند تا برای یک زندگی مستقل در بزرگسالی آماده شوند. وقتی کودکان اجتماعی بار بیایند می توانند بدون حضور والدین بخوبی بزرگسالان عمل کنند.بنابراین شیوه های تربیت کودک در میزان جامعه پذیری فرزندان نقش بسزایی دارد.
تربیت صحیح فرزند یکی از مهمترین دغدغه فکری والدین است. اینکه آینده کودک چگونه می خورد همه به تربیت خانوادگی فرزند اشاره دارد.لازمه ی یک تربیت صحیح و اصولی، همفکری، همدلی، همکاری و هماهنگی میان والدین در خانواده می باشد. بدون شک فقدان هر کدام از موارد فوق کارایی نظام خانواده را زیر سوال می برد.
مقاله 4 شیوه مهم بیان احساسات را حتما بخوانید
تربیت صحیح فرزند
در تربیت صحیح فرزند باید به دو سبک و شیوه فرزند پروری توجه کرد. سبک فرزند پروری و شیوه فرزند پروری واژه هایی است که این روزها زیاد می شنویم. هر دوی آنها به جنبه های مختلف تربیت فرزند سالم اشاره دارند. سبک فرزند پروری شامل نگرش، باور و ارزشهای والدین در خصوص بهترین شیوه فرزندپروری است.
اما شیوه فرزندپروری به رفتارها، استراتژی و روشهای خاصی که والدین بر مبنای سبک فرزندپروری استفاده می کنند اشاره دارد. بنابراین هر دوی این مفاهیم بطور ذاتی با هم مرتبط هستند. تربیت صحیح فرزند، بر ثبات عاطفی، مهارت های اجتماعی، توانایی های تحصیلی، آسیب های روانی فرزند استوار است.
مطالعات نشان می دهد که ارزشهای قومیتی و فرهنگی هم بر روی شیوه تربیت فرزند اثر دارند. در فرهنگ غرب برای فردگرایی و خودمختاری ارزش قائل هستند. این امر را در تربیت اصولی فرزندان بعنوان یک ویژگی مهم در نظر می گیرند. اما در فرهنگ جمع گرای شرقی، خودمختاری تا زمان استقلال و تشکیل خانواده فرد در اهداف تربیتی کودکان، لحاظ نمی کنند.
الگوهای فرزند پروری
روانشناسان برای اینکه بفهمند والدین چگونه روی رفتارهای کودک اثر می گذارند. چهار بُعد عملکردی آنها را مورد بررسی قرار دادند. این چهار بعد عبارتند از:
- صمیمیت و مراقبت
- نظم و ترتیب و سازگاری قوانین
- سطح انتظارات(نیازهای بلوغ)
- ارتباط بین والدین و فرزند
با بررسی این چهار بُعد چهار الگوی فرزندپروری بدست آمد. این بررسی ها نشان داده که با تربیت صحیح فرزند صمیمیت والدین باعث افزایش عزت نفس و ضریب هوشی فرزندان، عملکرد بهتر در مدرسه و همدلی بیشتر با دیگران میگردد. در مقابل رفتار خصومت آمیز و غیر دوستانه والدین با فرزندان خود منجر به عملکرد ضعیف آنها در مدرسه، افزایش نرخ بالای بزهکاری و تخلف در نوجوانی و بزرگسالی و پایین آمدن مهارتهای اجتماعی فرزندان می شود.
ارتباط دوستانه و باز والدین با بلوغ عاطفی و اجتماعی کودکان ارتباط تنگاتنگی دارد. همچنین در تحقیقاتی دیگر مشخص شد والدینی که در ارتباطات خود صریح و شفافند و قوانین خانواده را بخوبی رعایت می کنند، انتظارات بالایی از فرزندان خود دارند. آنها تمایل دارند با تربیت صحیح فرزند فرزندانی تربیت کنند که شایستگی اجتماعی بالاتری داشته باشند و کمتر سرکشی کنند.
مقاله بهبود رابطه عاطفی با 7 راهکار اساسی را بخوانید
الگوی های بد تربیت فرزند
- والدین مستبد: این والدین تمام رفتار و گرایشهای فرزند را کنترل می کنند، استانداردهای سفت و سختی برای فرزندان قرار می دهند، میزان صمیمیت آنها با کودک پایین است، در صورت عدم اطاعت، فرزندان خود را تنبیه می کنند. عمده ترین مشکل این نوع الگوی تربیت صحیح فرزند صمیمیت، ارتباط و روابط عاطفی بین والدین و فرزندان کم است در مقابل کنترل و انتظارات از فرزند زیاد است.
- والدین آسانگیر: این والدین کنترل کمی روی فرزندان دارند. میزان صمیمیت با فرزند در این شیوه بالا است. در نحوه یادگیری آنها دخالت نمی کنند بنابراین فرزندان بدون هیچگونه ساختار یادگیری، شروع به کسب تجربه در خصوص زندگی می کنند. بزرگترین مشکل تربیتی این نوع الگوی تربیت صحیح فرزند این است که این فرزندان برنامه ریزی و اولویتهای خودشان را دارند. نظم و انضباط در چنین خانواده ای معنا ندارد. ارتباطات، کنترل و انتظارات در سطح پایینی قرار دارد در مقابل، صمیمیت و آزادی کودک بالاست.
- والدین بیخیال و طردکننده: بدترین الگوی تربیت صحیح فرزند این الگو است. در این الگو کنترلی بر رفتار کودک نیست و اگر هست بسیار کم است. والدین صمیمیتی با فرزندان ندارند. در مجمع هیچ اهمیتی به کار، تکالیف مدرسه و فعالیتهای فرزند خود ندارند. این والدین هیچ نقشی در تربیت اصولی فرزند ندارند.
الگوی خوب تربیت فرزند
- والدین مقتدر: بهترین الگوی تربیت صحیح فرزند این الگو است. در این الگو روابط والدین و فرزندان بر اساس تعامل و احترام متقابل است. گرچه والدین قدرت بیشتری دارند اما به دلیل اینکه فرزندان را دارای حق و حقوقی می دانند، دیدگاه ها و نظرات آنها را هم در نظر می گیرند.
والدین مقتدر انتظارات مناسب با توان جسمی و روحی از فرزندان خود دارند. آنها به جای کنترل شدید، استقلال طلبی را با آموزش به فرزندان خود می آموزند. این گونه والدین به جای فشار قرار زیاد و تنبیه بدنی در مقابل خطاهای فرزندان خود نقش راهنما و مشاور را ایفا می کنند. این والدین از ارتباطات باز و صریح به همراه آموزش استفاده می کنند.
این والدین با اجبار فرزندان برای اطاعت به آنها استرس وارد نمی کنند. آنها به عنوان مشاور و راهنما تفکر انتقادی و مسئولیت پذیری فرزندان را تشویق و تقویت می نمایند. این والدین با تمام وجود برای تربیت اصولی فرزند خود تلاش می کنند.
تربیت صحیح فرزند(استاد سعید عزیزی)
والدین هماهنگ در تربیت
اگر بین پدر و مادر در تربیت صحیح فرزند هماهنگی باشد: کودکانشان از شخصیت سالم و متعادلی برخوردار تر هستند. ای کودکان روحیه شاد و سرزنده ای دارند و در تعاملات اجتماعی موفقتر عمل می نمایند. تحقیقات نشان می دهد کودکانی که زیر نظر پدر و مادر هماهنگ تربیت می شوند ثبات عاطفی لازم را دارند و کمتر دچار تعارض می شوند.
فرزندانی که دچار اضطراب، تعارض، سردرگمی و چندگانگی می شوند سلامت روانشان به خطر می افتد. بنابراین لازم است که والدین اختلاف سلیقه های خود در تربیت فرزندان کنار بگذارند. آنها اعتماد به نفس و عزت نفس فوق العاده ای در شخصیتشان دیده می شود. پدر و مادر هماهنگ کودکان خود را گل های زیبایی تصور می نمایند.
هر یک از آنها وظیفه خود را به خوبی می شناسد. اگر شرح وظایف هر یک از والدین مشخص نباشد و هر کدام نداند که چه کسی مسئول سیراب نمودن این گلها است تربیت اصولی فرزندان به خطر می افتد. اگر به این گلها آبی ندهند از بی آبی پژمرده خواهند شد. یا آنقدر به آنها می دهند که ریشه آنها خواهد پوسید.
پس لازم است که والدین به نقش پدر و مادری خود واقف شوند و از تصمیمات خود سرانه، احساسی و عجولانه دست بردارند. اگر بر سر تربیت صحیح فرزند میان والدین تفاهم و توافق لازم صورت نگیرد، بدون شک اولین قربانیان آن فرزندان پاک و معصومی می باشند که چوب بی تدبیری و عدم کفایت والدین خود را خواهند خورد.
مقاله 7 سبک فرزندپروری مرگبار والدین را حتما بخوانید
والدین ناهماهنگ در تربیت
اگر میان والدین هماهنگی وجود نداشته باشد: کودکان دچار تعارض و سردرگمی در نقش می شوند. همچنین دچار اضطراب شدید و احساس ناامنی بیشتری می شوند. با وجود ضعف تربیت صحیح فرزند از سوی والدین، در مقابل کودکان از پذیرش مسئولیت و انجام دادن کاری طفره می روند. معمولا آنها از عدم هماهنگی والدین سوء استفاده می نمایند.
با توجه به عدم انجام درست اصول تربیت فرزند توسط والدین کودکان گزینه هایی را انتخاب می کنند که بیشتر به نفع خودشان باشد. دروغ گویی، تظاهر و ریا کاری در میان اینگونه از کودکان به وفور یافت می شود. عدم ثبات در تصمیم گیری والدین، بی ثباتی شخصیت کودکان را در آینده رقم می زند. آنها توانایی گرفتن تصمیمات مهم در زندگی شخصی را ندارند و از انجام آن ترس و واهمه دارند.
نکته آخر
پدر و مادر باید اختلاف نظرها و سلیقه های خود را بر سر تربیت صحیح فرزند کنار بگذارند. چرا که این عدم هماهنگی در تربیت دامنه خشونت و ناسازگاری را در فرزندان افزایش می دهد. اولیاء خود را موظف کنند تا نسبت به مطالعه متون تربیتی، یادگیری مطالب و سخنان آموزنده از طریق کتاب، مجله، صوت ،فیلم و یا شرکت در کلاسهای تربیت صحیح فرزند و یا مطالعه سایت های مختلف همت گمارند.
والدین نسبت به تربیت صحیح فرزند خود احساس مسئولیت نموده و در امور مختلف مشورت نمایند. بنابراین باید از تک روی و شتابزدگی پرهیز نمایند. همدلی، همفکری، تفاهم و هماهنگی میان والدین برسر تربیت فرزندان رشد سالم و متعادل فرزندان را فراهم می نماید. از این منظر می توان منتظر ماند تا جامعه ای سالم که اعضای آن را فرزندان سالم پی ریزی نموده اند را نظاره گر بود.
نادر اسدی روانشناس و مشاور خانواده
بازدیدها: 6
