سرآغاز:

در فرآیند تحصیل دانش آموزان شناسایی عوامل موثر در یادگیری مهم است. دانش آموزان هنگامی به نتیجه رضایت بخش دست می‌یابند که هدف از آموزش هر مطلب یا ماده درسی را به خوبی بدانند.  برای تحقق این امر لازم است برای هر درس علاوه بر تعیین هدف کلی به تعیین هدف‌های کوتاه مدت نیز توجه شود.

موفقیت در تحصیل دانش آموزان بدون این عوامل موثر در یادگیری و کسب مهارت های مرتبط با آن غیر ممکن است. برای شروع یادگیری لازم است که هر فراگیر دانش،برای خود هدفهایی را در نظر بگیرد. در ادامه مسیر، دستیابی به این اهداف را مشخص نماید.

در این مقاله به چند مورد از این عوامل اشاره می کنیم. با تشخیص درست عوامل موثر در یادگیری، مسیر برای آموزش و فهم بیشتر مطالب هموارتر می شود. بنابراین هر شخص طالب علمی باید به 9 نکته اساسی و مهم در کسب دانش توجه کند.

1 ـ تعیین هدف از یادگیری:

در فرایند تحصیل، دانش آموزان هنگامی به نتیجه رضایت بخش دست می‌یابند که هدف از آموختن هر مطلب یا ماده درسی را به خوبی بدانند. برای تحقق این امر لازم است علاوه بر شناخت عوامل موثر در یادگیری، برای هر درس علاوه با تعیین هدف کلی از آموزش به تعیین هدف‌های کوتاه مدت که در فاصله زمانی کمتری به دست می‌آید اقدام کرد.

2 ـ وجود انگیزه کافی برای یادگیری:

برای ایجاد انگیزه تحصیلی در دانش آموزان می‌توان از روشهای زیر استفاده کرد:

• طرح آموزشها به صورت پرسشهای جالب و جذاب.
• قرارگیری دانش آموزان در تماس مستقیم با وسایل آموزش.
• ایجاد زمینه برای انتقال و ارائه آموزش به دانش آموزان در بین جمع.
• بیان محاسن آموزش مطالب و معایب عدم آگاهی از آنها.
• آگاه نمودن فراگیران از میزان پیشرفت خود در طول دوران تحصیل.
• استفاده از تشویق‌ کلامی (مرحبا، آفرین) و تشویق‌های غیر کلامی”ارایه هدیه، تشویق نامه کتبی”

شایان ذکر است در به کارگیری روش‌های تشویقی به «سن و تفاوت‌های فردی» دانش آموزان توجه شود. به عنوان مثال فراگیران در دوره پیش از دبستان و دبستان بیشتر با روش‌های غیر کلامی بر انگیخته می‌شوند. معلمان و مربیان محترم مدرسه با شناخت عوامل موثر در یادگیری با این روشها در دوره پیش دبستانی و دبستانی می توانند موثرتر واقع شوند.

این مطلب حتما به کار شما می آید:۷ سبک فرزندپروری مرگبار والدین

3 ـ توجه و دقت نسبت به مطلب آموختنی:

میزان توجه و دقت در دانش آموزان به عوامل متعددی مانند تفاوت‌های فردی، علائق، نیازها و سن و سال بستگی دارد. مثلاً کودکان 3 تا 4 سال به مدت 5 تا 10 دقیقه و کودکان 4 تا 5 ساله، 15 دقیقه و کودکان 5 تا 6 ساله، 15 تا 20 دقیقه می‌توانند حواس خود را برای یادگیری مطلبی متمرکز کنند.

هم چنین لازم است رابطه میان زمان «توجه و دقت» را با «نوع درس و فعالیت» در نظر بگیریم. اگر دانش آموزان مجبور شوند چند درس را که نیاز به کار ذهنی و ویژگی‌های همسان دارند در یک روز مطالعه کنند به مرور از وسعت و دامنه دقت آنها کاسته می‌شود.

برای ایجاد دقت و توجه به عوامل موثر در یادگیری در آموزش بهتر است مواد یادگیری تا آنجا که امکان دارد با تصاویر مختلف همراه شود. در ارائه مطلب از محرک‌های شنوایی (بیان شعر، داستان، مَثَل و همچنین تغییر تن صدا) استفاده کرد.

این مقاله برای شما مفید است: 4 شیوه مهم بیان احساسات

4- طبقه بندی عوامل موثر در یادگیری :

سازماندهی مطالب درسی یا به اصطلاح طبقه بندی محتوا در ذهن، از عوامل موثر یادگیری و به یادسپاری محسوب می‌شود. بهترین روش آن است که در هنگام مطالعه و یادداشت برداری، بین مطالب درسی ارتباط منطقی و معنادار ایجاد گردد. مشخص کردن مطالب مهم، برجسته کردن نکات اساسی و توضیح مطالب کلیدی در حاشیه یا در صفحه‌ای جداگانه به حفظ و یادگیری و افزایش زمان یادداری کمک چشمگیری می‌کند.

5- زمان موثر در یادگیری:

هر شخص در ساعات معینی از شبانه روز کار ذهنی را بهتر انجام می‌دهد. اما تحقیقات نشان می‌دهد که در ساعات اول روز آمادگی برای یادگیری بیشتر است. بنابراین توصیه می‌شود درسهایی که نیاز به تمرکز و دقت ذهنی بیشتری دارد در «ساعات اولیه روز» مطالعه شوند.

تجربه نشان داده است که قدرت فراگیری یک دانش آموز در آغاز، نیمه و پایان جلسه درس یکسان نیست. یکی از عوامل موثر در یادگیری توجه به ابتدا و انتهای یک جلسه آموزشی و درسی است. مطالب ارایه شده در ذهن مخاطب در اول جلسه و در آخر جلسه بهتر در ذهن مخاطب اثر می‌گذارد.

بنابراین توصیه می‌شود حتماً در اواخر جلسه، مطالب درسی به طور خلاصه تکرار و مرور شود. همچنین طبق بررسی‌های انجام شده بین مدت زمان انجام یک کار و میزان دقت در انجام آن کار رابطه معکوس وجود دارد.

این مقاله را از دست ندهید: 3 عامل اصلی موفقیت

6- توجه به زمان هر جلسه:

روان شناسی یادگیری تأکید می‌کند که در تعیین مدت جلسه آموزش برای فراگیران حتماً باید به میزان سن و سال و ظرفیت و توانایی جسمانی مخاطبین توجه شود. در مورد بزرگسالان دامنه توجه و تمرکز به مطالب درسی نزدیک به 45 دقیقه است.

توصیه می‌شود بعد از این مدت فاصله‌ای برای استراحت در نظر گرفته شود. تجربه‌ها و پژوهش ها نشان می‌دهند که میزان یادگیری در جلسات فشرده نسبت به مواردی که بین جلسه های آموزش، فاصله مناسبی وجود دارد، بسیار کمتر است.

بنابراین توجه داشته باشید زمان اختصاص داده شده برای هر جلسه یادگیری نباید زیاد طولانی باشد. برای اینکه دانش آموزان آنچه را یاد می‌گیرند بتوانند در زمان طولانی تیر در حافظه خود نگه دارند، بایستی به جای یادگیری طوطی وار، از یادگیری عمیق بهره گرفت.

7- یادگیری عمیق:

در یادگیری عمیق، فراگیری مطالب بیشتر از حد لازم انجام می‌شود. در این صورت دانش آموز و فراگیر به تکرار مجدد مطالب یادگیری می‌پردازد. یک مورد از عوامل موثر در یادگیری مطالعه با صدای بلند است. اگر دانش آموزان مطالب را با صدای بلند بخوانند، طوری که خود نیز بشنوند. با این عمل از دو حس بینایی و شنوایی به صورت همزمان استفاده می‌کنند، لذا یادگیری آسانتر می‌شود.

از حفظ خوانی مطالب، میزان کارایی حافظه را در نگهداری و به یادآوری مطالب زیاد می‌کند. منظور از اصطلاح “ازبرخوانی” فقط حفظ کردن عین یک متن. مثل شعر و بازگویی آن نیست، بلکه فهمیدن آن و حتی تجسم مطالب در ذهن است.

یکی از عوامل موثر بر یادگیری ،یادگیری عمیق است

8- مکان مطالعه:

یکی از عوامل موثر در یادگیری، مکان مطالعه است. مکان مطالعه و انجام تکالیف درسی باید مکانی آرام و نسبتاً ثابت باشد. محل مطالعه را نباید تغییر کند. مکان مطالعه باید از متغیرهای صوت و تصویر مثل رادیو و تلویزیون دور باشد. درجه دمای مکان مطالعه تأثیر چشمگیری در کارایی فعالیت‌های مغزی و در نتیجه یادگیری دارد.

هوای گرم و یا هوای بسیار سرد از یادگیری مطلوب جلوگیری می‌کند. هنگام مطالعه به وضعیت نشستن توجه شود. توصیه می شود از خمیدگی ستون فقرات در هنگام مطالعه خود خودداری کنید. در حالت خوابیده یا درازکش مطالعه نکنید.

9- استفاده همزمان از چند حس:

اگر دانش آموزان برای آموختن مطالب درسی از چند حس “بینایی، شنوایی، بویایی و…” استفاده کنند یادگیری آنها موثرتر و عمیق‌تر و میزان قدرت یادآوری شان بیشتر می شود. مخصوصاً  اینکه دانش آموزان تا سن 14 سالگی دارای حافظه بصری بسیار قوی هستند. اگر از وسائل کمک آموزشی نظیر لوحه، طرح، منحنی، نمودار، عکس، نقشه و… که در آنها حس بینایی بکار می آید، استفاده کنند درجه یادگیری دانش آموزان افزایش می‌یابد.

10- استفاده از طرح نقشه ذهنی:

نقشه ذهنی راهکاری بصری برای ساختاربخشیدن به اطلاعات و ایده‌هاست. کاری که در ترسیم نقشه ذهنی انجام می‌شود به خلاصه‌نویسی شباهت زیادی دارد، اما کاربردهای هر یک متفاوت است. درواقع ترسیم ذهنی بخشی از مراحل خلاصه‌نویسی است.

در ترسیم ذهنی شما ایده‌ی اصلی را در نظر می‌گیرید و با رسم نمودارهای درختی دور آن ایده‌ها و شاخه‌های اصلی و فرعی و کلیدواژه‌ها و نکات مهم آن را نظم می‌دهید. نقشه ذهنی را درست مانند نقشه‌های جغرافیایی عادی در نمایی کلی می‌توان خواند و بررسی کرد.

دختران دم بخت بخوانند: 12 خطای مهم دختران در ازدواج

در ترسیم ذهنی ما با «ساختار شعاعی» هر مفهوم را ترسیم می‌کنیم؛ به‌این معنا که با الهام‌گرفتن از نمودارهای درختی، ایده‌ی اصلی را به‌عنوان تنه‌ی درخت در نظر می‌گیریم و مطالب اصلی را به‌عنوان شاخه‌های اصلی و مطالب فرعی را به‌عنوان شاخه‌های فرعی و کوچک‌تر می‌آوریم. البته تمامی این کار قواعد و اصولی دارد که باید آن‌ها را رعایت کرد.

ترجمه از: برتراندیش

بازدیدها: 94