داستان ربنا:

داستان تاریخ شکل گیری هر موضوع و میراثی همیشه می تواند جالب و هیجان انگیز باشد. این موضوع در خصوص دعای ربنا که به عنوان میراث معنوی از استاد شجریان باقی مانده است و خودش قصه ای جالب دارد نیز صدق می کند.

در سال ۱۳۵۸ تحولاتی در بخش موسیقی رادیو در حال شکل‌گیری بود و مدیران قصد تعطیلی تولید موسیقی در این سازمان را داشتند. از جمله فواید این تاریخ شناسی پی بردن به اصل و ریشه اصلی شکل گیری موضوع است. محمدرضا شجریان از جمله افرادی بود که خواهانِ نگه‌داشتن نیروهای خوب در بخش موسیقی بود.

در جریان جلسه با مدیریت، رئیس وقت رادیو از محمدرضا شجریان می‌خواهد که با توجه به تغییرات و تحولات سیاسی و مذهبی ایران برای پخش آثار جدید قبل از افطار، طرحی ارائه دهد.محمد رضا شجریان در پاسخ می‌گوید که سال‌ها است از فضای چنین آثاری دور شده و کار او نیست.

اما «وجه اللهی» (رئیس رادیو) با تشویق فراوان می‌گوید «فقط شما می‌توانید و ما تنها شما را داریم» و از شجریان می‌خواهد تا برای افطار،مناجات و اذان کاری انجام دهد. در آن زمان محمدرضا شجریان که خود را از وزارت کشاورزی به رادیو منتقل کرده بود و کارمند رادیو محسوب می‌شد، پذیرفت و در تابستان ۱۳۵۸ یک کلاس آموزشی برای افرادی که قرار بود دعای سحر و مناجات بخوانند برگزار کند.

اگر دنبال فضیلت هستی بخوان: فضیلت خواندن زیارت عاشورا در 5 حکایت شیرین

ربنای شجریان:

شجریان پس از مدتی نیز ضبط این آثار را آغاز نمود. به گفتهٔ مرحوم استاد شجریان، دعای ربنا متاثر از مناجاتی با همین نام از جواد ذبیحی بوده‌ است. ذبیحی آن اثر را پیش از انقلاب اسلامی ایران خوانده بود و شجریان نیز از نوجوانی با کارهای ذبیحی آشنا بود.

به گفتهٔ شجریان، مردم در آن دوره به دعای ربنا و دعای سحر مرحوم ذبیحی و اذان مرحوم مؤذن‌زاده اردبیلی عادت کرده بودند، بنابراین شجریان هم در اثر خود سعی کرد به حال و هوای آن آثار نزدیک باشد. او در مناجات دعای ربنا، همان آیاتی را که ذبیحی در مناجاتش خوانده بود، به همراه دو آیهٔ دیگر از سوره آل عمران و بقره به کار برد.

ذکر دعای ربنا:

محمدرضا شجریان بار دیگر به مسئولان یادآوری می کند. با توجه به اینکه مخاطب سال‌هاست مرا به عنوان خوانندهٔ آواز می‌شناسد، اجرای دعای ربنا و اذان توسط من ممکن است برای مردم پذیرفتنی نباشد.او به مسئولان می‌گوید:«من به شما کمک می‌کنم و به دیگران آموزش می‌دهم.

دانش آموخته ها می توانند ادعیه را بخوانند اما خودم این کار را نمی‌کنم.» با پیشنهاد شجریان موافقت گردید. شجریان در دعای ربنا که به عنوان یک میراث معنوی ثبت شده است، مثنوی افشاری را بدون هیچ تکرار و تصحیحی در استودیو ضبط نمود.

شجریان این اثر را در اختیار چهار نفر از هنرجویان خود گذاشت. آنها تا زمان ضبط وقت تمرین داشتند. پس از ۲۰ روز تمرین، شجریان به اتفاق ۳ نفر از هنرجویان، از جمله قاسم رفعتی به استودیو می‌روند. آنها قسمت به قسمت ربنا را با صدای هنرجویان ضبط می‌کنند.

این مقاله را حتما بخوانید: افزایش انگیزه فریلنسر چگونه؟

دعای ربنا میراث معنوی استاد:

از چهار بعدازظهر تا سه صبح کارها را تک و تنها در رادیو شنیدم. بدنبال اثر مناسبی برای پخش در ماه رمضان بودم. کارها را دو روز قبل از ماه رمضان به رئیس رادیو دادم. فریدون شهبازیان که کار من را شنید، اصرار کرد که با صدای خودم پخش شود. من مصرانه می‌خواستم  که صدای من نباید این گونه پخش شود.

بنابراین هیچ اجازه‌ای به آنها برای پخش ندادم. از همان زمان هم تصمیم گرفتم که دیگر در رادیو کار نکنم. به آقای وجه اللهی اعلام کردم که دیگر به رادیو نمی‌آیم. اما روز اول ماه رمضان دیدم دعای ربنا که خودم خوانده‌ام از رادیو پخش شد.” زنگ زدم به آقای وجه اللهی. دیدم ایشان خیلی خوشحال هستند و می‌خندند. گفت تیر از کمان رها گردید”.

من این را کپی کردم. آنرا به همه مراکز استانها فرستادم تا پخش کردند. اعتراض کردم. اما او گفت: که ما برنامه به این خوبی را از دست نمی‌دهیم. این کار را باید همه مردم بشنوند. ربنای شجریان به عنوان یک میراث معنوی، مجموعه صوتی از بهترین اساتید زمان خود همچون مرحوم استاد موذن زاده اردبیلی و مرحوم استاد شجریان و نوای گروه تواشیح اسماء الحسنی بهره مند شد.

به سوی خدا برویم:

دعای ربنا یک اثر ماندگار از یک میراث معنوی استاد شجریان برای همه ما یادآور روزه داری و افطار است. ایشان به دلایلی که اصلا مشخص نشد مغضوب صدا و سیما شدند. از رمضان سال 1388 دیگر کسی این نوای ملکوتی را از مجموعه صدا و سیما نشنید. انگار با عدم پخش ربنا قصد تنبیه شجریان را داشتند.

اما هنوز پس از سالها مردم این نوای دلنشین را به هر طریقی گوش می نمایند و خاطرات خود را با آن مرور می کنند. در ابتدای دعای ربنا، ابتدا اشعاری از مولانا دکلمه و سپس همانها توسط استاد شجریان آوازخوانی می شود. سپس با جمله ی همه از خداییم، به سوی خدا برویم، دعای ربنا از استاد شجریان شروع می شود.

این مطلب را گوش کنید: 3 ترانه خاطره ساز در خاطرات موسیقایی

سپس همخوانی تواشیح اسماءالحسنی به گوش می رسد. در پایان اذان استاد موذن زاده اردبیلی همه روزه داران را به افطار فرا می خواند. به هرحال اکنون استاد شجریان در بین ما نیست. اما دعای ربنا به عنوان یک میراث معنوی از استاد شجریان به عنوان سوغات او برای ما یادگار مانده است.

اکنون دعای ربنا از استاد شجریان به عنوان یک اثر معنوی و میراث جاودان در بین ما است. چه خوب است صدا و سیما دست از لجبازی خود بردارد و با پخش مجدد آن از تمام شبکه های داخلی دل مردم را شاد و معنویت لحظه افطار را دوباره به ملت هدیه دهد.

ادعیه ها:

دعای ربنا یکی از آثار برجستهٔ استاد محمدرضا شجریان و شامل ۴ دعای عاشقانه از آیات قرآن است. این اثر در دستگاه سه‌ گاه خوانده شده و همه دعاهای آن با عبارت ربنا آغاز می‌شوند.  این اثر در تیر سال ۱۳۵۸ ضبط شد. این برنامه برای مدت ۳۰ سال، جزو برنامه‌های اصلی سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی در ماه رمضان بوده‌ است.

کاملترین مجموعه صوتی دعای افطار، همراه با ربنای شجریان به عنوان یک میراث معنوی، که مدت سی سال در ماه مبارک رمضان و به هنگام افطار، از مدیریت صدا و سیما پخش می شد و لحظه افطار را معنوی تر می کرد. راز ماندگاری ربنا خلوص پاک مردم در لحظه افطار بود تقدیم شما. از همه شما عزیزان التماس دعا داریم. یادشان گرامی باد

کاملترین بسته صوتی دعای افطار – دعای ربنا میراث معنوی استاد شجریان 

برتراندیش

بازدیدها: 160