تمثیل عشق

مدح عاشقانه شرحی مختصر از مداحی و روضه‌خوانی، شبیه‌خوانی، پرده‌ خوانی و نقالی است. اینها هر کدام یکی از هنرهای نمایشی ملی و مذهبی ما ایرانیان است می باشد. این مراسمات غالباً در ایام محرم، صفر، نیمه شعبان، فاطمیه و زاد روز و وفات ائمه اطهار و امامان شیعه برگزار می‌شود. «مدح‌» یعنی: ستایش، ثناى به ‌صفات نیک، توصیف به نیک خویى، مدحت.

روضه یعنی مراسم عزایى‌ که به یاد شهیدان راه دین و بخصوص در ایام محرم و به یاد واقعه کربلا برپا کنند، اشعارى‌ که در ذکر مصائب و شرح شهادت پیشوایان دین و بخصوص شهیدان کربلا سرایند و خوانند را نیز گویند.

مدح عاشقانه و مداحی ریشه‌ای تاریخی در سیرهٔ حضرت محمد (ص) و اهل بیت مطهر (علیه السلام) او دارد. در زمان حضرت محمد (ص)، اشعار زیادی تمثیل گونه در عشق به خداوند و همچنین پیامبر و در مدح و ثنای وقایع تاریخی مثل غدیر خم می سرودند.

حتما بخوانید: قرآن و سلامتی

رسالت مداحان

از جمله برنامه‌هایی که از سوی امامان معصوم مورد تشویق قرار می گرفت سرودن مدح و مرثیه است. از این طریق، خاطره رشادت‌ها و مظلومیت های شهدای کربلا و فرهنگ عاشورا زنده می ماند. قالب شعر به لحاظ برخورداری از وزن و آهنگ و بُعد عاطفی، موثرتر و ماندگارتر است.

از این رو به عنوان سلاحی موثر در دفاع از حق و ستایش راستی بکار گرفته می شد. در تاریخ شیعه، شاعرانی برجسته همچون: فرزدق، عوف بن ‌عبدالله، کمیت، عبدالله بن کثیر، دعبل و… با زیباترین وجه مفاخر و فضایل اهل بیت را ترسیم کرده و با سوزناک ترین صورت، برای شهدای کربلا مرثیه سرودند.

در شعر مذهبی، نظر کلی بر نشر مبادی دین بود. احیای حقایق ایمان و زنده کردن دلها و جانها و جاری‌ ساختن خون حماسه و تعهد در رگها در پی آن می آمد. از این رو شاعران بزرگ شیعه همیشه برای ‌حکومت های فاسد، خطری بزرگ محسوب می‌شدند.

آنان در خلال مدح آل ‌محمدصلی الله علیه و آله حقایق دین و صفات لازم حاکم دینی را یاد می‌کردند. همچنین با ذکر صفات اسلامی ‌امامان و مقایسه و تحقیر زمامداران، دلها را به حق و حکومت‌ حق توجه می‌دادند. این گونه بود مدح عاشقانه اهل البیت رشد و نمو پیدا کرد.

شیوه و الهام 

این ‌شیوه و راه، الهام بود از رهنمودهای خود امامان بود که با سخن و عمل، با صراحت و کنایه، مدافع شاعران متعهد و مرثیه سرایان متقی و حق شناس بودند. در این‌ زمینه حدیث بسیار است، به ویژه تاکید ائمه نسبت به سرودن مرثیه درباره امام حسین‌ (علیه السلام) با انگیزه‌ «ذکر» و احیاء یاد و گریاندن بر آن مصیبت‌ها بیش از دیگر محورهاست.

پایگاه بلند «شعر مسلکی‌»  یا همان مدح عاشقانه در قرن های اول و دوم هجری مؤثرترین نقش را در ترویج گرایش های مسلک و تبیین هدف‌ها و شعارهای آن بکار می‌برد. طبیعی‌ است که دیگران حساب ویژه‌ای برای اظهارات و سروده‌های شاعران وابسته به جناح های ‌سیاسی در نظر بگیرند.

محصول جدید آموزشی سایت: بسته کامل کاربرگ های پایه اول ابتدایی

فضیلت مداحی

امام ‌صادق علیه السلام فرمود: «من قال فینا بیت ‌شعر بنی الله له بیتا فی الجنة‌ هر کس که یک بیت ‌شعر درباره ما بگوید، خداوند برای او خانه‌ای در بهشت بنا می‌کند. حضرت امام رضا علیه السلام نیز به دعبل توصیه می‌کند که درباره امام حسین‌ علیه السلام مرثیه‌ای بسراید.

«یا دعبلُ ارثِ الحسینَ علیه السلام فانت ناصرنا و مادحنا مادمت ‌حیا فلا تقصر عن نصرنا ما استطعت‌.» این تاکید و روایت، به وضوح نشان دهنده خط حمایت گرانه ائمه از شعر و مرثیه‌ای است که در احیاء حادثه کربلا و فضایل سیدالشهدا و مناقب و مظلومیت های او باشد.

امام صادق علیه السلام همچنین می فرمایند” «ما من احد قال فی الحسین شعرا فبکی و أبکی به الا اوجب الله له الجنة و غفر له». هیچ کس نیست که در مورد امام حسین (ع) شعر بگوید و بگرید و من به خاطر آن گریه کنم، جز اینکه خداوند بهشت ​​را به او عطا می کند و او را می آمرزد.

عزاداری سنتی مردم مشهد

خط مقدس

عالمان بزرگ‌ شیعه نیز در تبعیت از روش و سیره ائمه، همین موضع و عمل را داشته‌اند. روشن است‌ که حرکت در چنین خطی، همیشه برای شاعران اهل بیت، مشکل داشته و اغلب، تحت‌ تعقیب یا در زندان به سر می‌بردند.

این خط مقدس که انتقال فرهنگ شهادت را به ‌آیندگان در برداشت، تاکنون همچنان ادامه داشته است. به کمک مراثی، احساس‌ها و عواطف برانگیخته می‌شد و اشک که زبان گویای دل بود، پایبندی انسان متعهد را به خط حسینی و کربلایی تثبیت می‌کرد.

با مدح عاشقانه به طور مختصر اشاره ای به مدح و مداحی در گذر زمان کردیم. آثار مدح و مداحی همیشه با محتوای سیاسی همراه می شد. در برخی موارد، مداحان، روضه‌هایشان را مضامین سیاسی روز درآمیخته و اجرا می نمودند.

در زمان کنونی اما مدح و مداحی به عنوان یک پیشه حرفه‌ای در بین شیعیان ایران، عراق، پاکستان و سایر کشورهای شیعه‌ نشین دنبال می‌شود. بسیاری از این اشعار در دیوان‌های مختلف شعری از جمله دیوان صاحب بن عباد موجود است.

علامه امینی نیز در کتاب گرانسنگ خود -الغدیر- بسیاری از این اشعار و مدح عاشقانه را آورده‌ است. امامان شیعه، شاعران را به سرایش شعر دربارهٔ خدا و پیامبر و اهل بیت تشویق می‌کردند. همین امر نشان دهنده جایگاه قابل توجه مدح و مداحی در اسلام است. از آنجا که مداحان در ایام محرم بخش‌هایی از کتاب روضه الشهدا فی مقاتل اهل البیت را می‌خوانند. به آنها روضه‌خوان نیز می گفتند.

از فواید زیارت عاشوراغافل نشوید

مداحی امروزی:

اما امروزه بیان این مدح عاشقانه در مداحی های امروزی کاملا متفاوت از گذشته است. با رونق رسانه‌هایی دیداری مثل تلویزیون و شبکه های مجازی (مثل تلگرام و اینستاگرام، سروش پلاس و ایتا) روضه‌خوانی به سبک قدیم کم‌رنگ شد.

مداحان جوان که معمولاً در قید و بند کلام فاخر و ارزشمند موسیقایی و نغمه‌ها نیستند. آنها سمت سبک های جوان پسند، جدید و ریتم های تند را انتخاب می کنند. گرچه گسترش آلات و ادوات موسیقی دلخواه جوانان است.

اما هنوز افراد مذهبی زیادی هستند که تمایل دارند مراسم مدح و ثنا و مداحی و عزاداری ائمه به همان سبک قدیم و به صورت ساده و سنتی برگزار شود. اعتقاد آنها این است که مراسم به همان سبک ساده و بی پیرایه تاثیر بیشتری بر روح فرد عزادار می گذارد.

مدح عاشقانه:

سوغات این پست ما چند نمونه از مدح عاشقانه به سبک جدید و موسیقایی از مداحان اهل البیت است. این مدح عاشقانه با صدای حاج امیر کرمانشاهی و محمد حسین پویان فر تقدیم شما عزیزان می کنیم. بعضی از این آثار ابتدا به سبک سنتی و مراسم عزاداری اجرا شد. سپس با تغییر به سبکهای امروزی و مدرن، حس و حال موسیقایی هم پیدا کرد.

بیشتر اجراهای جدید این مداحان مورد استقبال عموم مردم قرار گرفت. معروف ترین آنها، نوحه من ایرانم و تو عراقی است. این مدح و نوحه در ایام اربعین سالهای قبل که مسیر اربعین به خاطر کرونا مسدود بود ورد زبان همه ی عاشقان ابا عبد الله الحسین بود. امیدوارم مورد قبول واقع شود پس ساعت دلتان را با مدح عاشقانه تنظیم کنید.

اگر به سلامتی خود اهمیت می دهید مقاله نصایح سلامتی از منظر امام علی برای شما مفید است.

برتراندیش

بازدیدها: 18